آیا تا به حال برای شما هم پیش آمده که بخواهید وارد سیستم شوید اما سیستم بوت نشود؟ دلایل این موضوع مختلف هستند اما غالبا این مشکل به خاطر مادربرد به وجود می‌آید. از آن‌جایی که این مشکل واقعاً آزار دهنده است، تصمیم گرفتیم در این مطلب به بررسی سه روشی بپردازیم که به کمک آن‌ها احتمالا می‌توانید مشکل بوت نشدن سیستم خود را برطرف کنید.
سیستم‌های رومیزی مزیت بزرگی در مقایسه با لپ‌تاپ‌ها دارند و آن هم این است که به کاربران اجازه می‌دهند اگر مشکلی سخت‌افزاری برایشان به وجود آمد، بدون اینکه نیاز به طی کردن مسیر سختی باشد، در صورت امکان، آن را در خانه تعمیر کنند. در نتیجه بسیاری از کسانی که سیستم خانگی دارند، غالبا بدون اینکه به تعمیرگاه و مراکز این چنینی بروند، خودشان مشکلات متعدد سیستم‌شان را برطرف می‌کنند.
خوشبختانه سیستم رومیزی اگر سالم باشد، به ندرت دچار مشکلی می‌شود که برای حل آن نیاز به تعمیرکار حرفه‌ای داشته باشید. بسیاری از مشکلات در خانه و با روش‌هایی که در اینترنت وجود دارند قابل حل هستند. اما اگر از آن دسته کاربرانی هستید که سیستم شما بسیار قدیمی است، احتمالا چندین بار با مشکل بوت نشدن آن مواجه شده‌اید. اگر اینطور نبوده، خوش به حالتان! اما اگر این مشکل برای‌تان دردسرساز شده و نمی‌دانید چگونه می‌توان آن را حل کرد، این مطلب را از دست ندهید. چرا که قصد داریم در آن به بررسی سه روشی بپردازیم که به کمک آن‌ها می‌توانید سیستم خود را به راحتی بوت کنید.
توجه داشته باشید این سه روش برای کسانی مناسب است که آسیب جدی به سیستم‌شان وارد نشده است. برخی از کاربران به خاطر اینکه تصور می‌کنند تعمیر کامپیوتر کار آسانی است، به باز کردن آن اقدام می‌کنند اما این کار می‌تواند در برخی مواقع حتی سیستم را کاملا از کار بیندازد. بنابراین تنها زمانی درب کیس را باز کنید که از بخش‌های مختلف آن آگاهی داشته باشید. در غیر این صورت حتما سیستم را به مراکز خدماتی مربوطه ببرید.
به خاطر داشته باشید این روش‌های گفته شده، در صورت اجرای دقیق، به سیستم هیچ آسیبی وارد نمی‌کنند. بنابراین در صورت وجود هر مشکل، مسئولیت آن بر عهده‌ی خود کاربر خواهد بود.
چه چیزی باعث بوت نشدن سیستم می‌شود؟
قبل از اینکه به بررسی روش‌هایی برای عیب‌یابی و حل مشکل بوت نشدن سیستم بپردازیم، بهتر است نگاهی هم به دلایل به وجود آمدن آن داشته باشیم تا در صورت امکان، اجازه ندهیم برای دفعات بعد، باز هم این مشکل آزارمان بدهد. به صورت کلی، مشکلات در این زمینه به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
- کابلی که به خوبی روی مادربرد متصل نشده یا خراب است.
- وجود خطایی در بایوس (UEFI)
- مادربردی که مشکل دارد.
- قطعاتی که به درستی روی مادربرد سوار نشدهاند.
اگر یکی از مشکلات بالا را داشته باشید، احتمال اینکه سیستم شما بوت نشود زیاد است. بنابراین پیشنهاد می‌شود در ادامه با ما همراه باشید تا چند روش (تقریبا) قطعی را برای رفع مشکل خود بکار بگیرید. (در انتهای مطلب، یک سری راه حل‌هایی هم به شخصه به شما پیشنهاد می‌دهم چرا که در طول چندین سال استفاده از کامپیوتر، بارها و بارها این مشکل برایم پیش آمده و هر بار هم دلایل مختلفی برای آن وجود داشته است).
روش‌های ابتدایی برای عیب‌یابی مادربرد
در ابتدا با روش‌های ساده و ابتدایی شروع می‌کنیم و اگر نیاز بود، به روش‌های پیچیده‌تر متوسل می‌شویم. چون ممکن است اصلا مشکل جدی نباشد و نیازی نداشته باشید که به سراغ قطعات بروید.
- تستر مادربرد: این تسترها که بیشتر توسط افراد حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، کدهای خطای مربوط به مادربرد را جمع‌آوری کرده و در اختیار کاربر قرار می‌دهند. با استفاده از این کدها، رفع اشکال، کار ساده‌ای خواهد بود.
- بلندگو: این قطعه‌ی بسیار کوچک، روی بخش خاصی از مادربرد سوار می‌شود و به محض اینکه کلید پاور را فشار دهید تا سیستم روشن و بوت شود، با انواع بوق‌هایی که می‌زند، شما را از مشکلی که سیستم‌تان دارد آگاه می‌سازد. هر بوق، نشان‌دهنده‌ی یک مشکل خاص است که باید بررسی شود.
- جامپر: جامپر در یک بخش خاص روی مادربرد قرار می‌گیرد و با پاک کردن حافظه‌ی CMOS، به نوعی مادربرد شما را ریست می‌کند. این کار در بسیاری از مواقع باعث می‌شود سیستم به شرایط عادی بازگردد.
- سطوح غیر رسانا: برخی از کاربران سعی می‌کنند برای اسمبل سیستم، از مواد غیر رسانا نظیر کارتون استفاده کنند. اگرچه این کار روش خوبی برای حل مشکل یادشده به حساب می‌آید اما پیشنهاد می‌کنیم شمایی که کاربر عادی هستید، آن را فراموش کنید.
فرایند عیب‌یابی برای حل مشکل بوت نشدن سیستم
عیب‌یابی مادربرد از این مرحله رسما آغاز می‌شود. در ابتدا با موارد بدیهی شروع کنید. برای مثال، چک کنید ببینید آیا تمام قطعات به درستی روی برد سوار شده‌اند یا خیر. گاهی اوقات پیش می‌آید مثلا رم یا گرافیک، به درستی در جای خود چفت و بست نشدهاند. یک فشار نه چندان زیاد باعث می‌شود آن‌ها در جایی که باید بنشینند و به همین راحتی، سیستم هم بوت می‌شود. در مرحله‌ی بعد، اگر سیستم به شما اجازه داد، وارد منوی بایوس شوید و ببینید آیا مشکلی گزارش می‌شود یا خیر. در صورت لزوم، یک‌بار تنظیمات بایوس را به حالت پیش‌فرض برگردانید و ببینید آیا مشکل حل می‌شود یا خیر.
۱. اتصال سیم‌ها را بررسی کنید.
در ابتدا گفتیم که در بسیاری از مواقع، سیمی که به درستی متصل نشده باشد، می‌تواند باعث به وجود آمدن دردسر شود. به صورت کلی، بسیاری از کاربرانی که دچار این مشکل می‌شوند، در نهایت می‌بینند که مشکل از عدم اتصال صحیح یکی از سیم‌ها بوده است. بنابراین قبل از اینکه کار به جای باریک بکشد، حتما اتصال درست سیم‌ها را بررسی کنید.
در مرحله‌ی بعد، به سراغ قطعات بروید. توجه داشته باشید که یک سیستم برای اینکه به درستی بوت شود نیاز دارد چهار قطعه بدون مشکل کار کنند؛ مادربرد، یک استیک رم، پردازنده و پاور. برخی از کامپیوترهای جدید، گرافیک را یا در خود مادربرد یا پردازنده دارند که باعث می‌شود از پیش آمدن یک سری از مشکلاتی که ممکن است به خاطر بوت از طریق گرافیک مجزا به وجود بیاید، جلوگیری شود. اگر این قطعات محکم سر جای خود قرار دارند و اتصال سیم‌ها هم به درستی برقرار است، وارد فاز دوم عیب‌یابی شوید.
۲. بررسی وجود آسیب‌های فیزیکی.
قطعات سیستم بسیار حساس هستند؛ به گونه‌ای که با وارد کردن کمترین فشار، ممکن است از کار بیفتند. بنابراین هنگام اسمبل کردن یا باز و بسته کردن برای گردگیری باید خیلی مراقب باشید که به آن‌ها صدمه‌ای وارد نکنید. اگر هم در تعمیر کامپیوتر خبره هستید، می‌توانید مادربرد را خارج کرده و با دقت به مدارهای آن نگاه کنید تا ببینید آیا اثری از آسیب فیزیکی وجود دارد یا خیر.
در برخی از کیس‌هایی که بسیار کوچک هستند، فشاری که به کابل‌ها وارد می‌شود شاید باعث شود به قطعات آسیب برسد. برای مثال اگر برای اتصال یا جداسازی کابل ساده‌ای مثل ساتا خیلی باید به کیس و خودتان فشار بیاورید چون فضای کافی برای انجام این کار وجود ندارد، شاید به قطعات روی برد آسیب بزنید.
باتری بایوس هم می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل عدم بوت شدن سیستم باشد. شاید از خود بپرسید این قطعه‌ی کوچک و نقره‌ای رنگ اصلا برای چه هدفی در مادربردها وجود دارد؟ باید بگوییم باتری بایوس تمام تنظیمات سیستم شما را درون خود نگه می‌دارد تا وقتی سیستم خاموش و روشن می‌شود، مجبور نباشید بار دیگر آن‌ها را تنظیم کنید. برای مثال، تاریخ و ساعت سیستم شما هر بار که آن را خاموش می‌کنید، به محض روشن شدن، به درستی کار می‌کنند. دلیل اصلی این موضوع، باتری بایوس است که دارد وظیفه‌اش را به درستی انجام می‌دهد. اما گاهی اوقات این باتری باید خارج شود تا به مادربرد به اصطلاح، شک وارد شود. در ادامه به آموزش انجام این کار می‌پردازیم.
۳. ریست کردن مادربرد.
برای اینکه مادربرد را ریست کنید باید صبور باشید. البته ریست کردن آن زمان زیادی نمی‌برد، برای دیدن نتیجه باید مدت زمان زیادی را منتظر بمانید. برای اینکه تنظیمات مادربرد را ریست کنید، کافی است باتری را از آن خارج کرده و جامپر را در محل مشخصی که دارد وارد کنید و چند دقیقه نگه دارید. یا جامپر را قرار دهید و باتری را خارج کنید و یک روز منتظر بمانید. اما با انجام این کارها چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
- خارج ساختن باتری: هر مادربرد برای خارج ساختن باتری بایوس، یک اهرم فشاری مخصوص به خود را دارد که با فشردن آن، باتری به سمت بالا جهش می‌کند و به راحتی جدا می‌شود. با خارج ساخت باتری و منتظر ماندن به مدت حداقل ۱۰ دقیقه، مادربرد به تنظیمات کارخانه ریست می‌شود.
- جامپر: همانطور که در بالا هم گفته شد، با استفاده از جامپر که غالبا به کانکتور دو پین متصل می‌شود، می‌توانید مادربرد را ریست کنید. به این صورت که جامپر را در محل مورد نظر قرار داده و ۱۰ دقیقه صبر کنید.
- ریست کامل: برای این کار، باتری را از مادربرد خارج ساخته و جامپر را در محل مورد نظر قرار دهید. حالا منتظر بمانید هرچه الکتریسیته درون مادربرد وجود دارد تخلیه شود. به این عمل به اصطلاح، دی‌شارژ یا تخلیه‌ی شارژ مادربرد گفته می‌شود.
روش‌های دیگری که می‌توانند در رفع مشکل بوت نشدن سیستم مفید باشند.
همانطور که در بالا اشاره شد، به شخصه با مشکلات زیادی در زمینه‌ی بوت نشدن کامپیوتر مواجه شده‌ام که هر بار هم دلایل خاص خود را داشت. در نتیجه تصمیم گرفتم به ذکر راه حل‌هایی بپردازم که در رفع تمام این مشکلات که در نهایت باعث بوت نشدن سیستم می‌شدند، موثر واقع شدند.
- اولین کاری که باید بکنید این است که درب کیس را باز کرده و تمام قطعات را محکم سر جایشان قرار دهید. پین‌های CPU را بررسی کنید، ببینید آیا سیم فن به درستی در محل مورد نظر روی مادربرد سوار شده یا خیر. توجه داشته باشید در انجام این فرایند، تنها سیمی که باید به کیس متصل باشد، سیم پاور است. تمام سیم‌های دیگر نظیر صفحه کلید، ماوس و … را از کیس جدا کنید. کلید صفر و یک پاور را روی یک قرار دهید و سیستم را روشن کنید.
- اگر مشکل حل نشد، کلید صفر و یک را روی صفر قرار داده و سیم پاور را بکشید. درب کیس را باز کنید، اگر از دو استیک رم استفاده می‌کنید، به نوبت، یکی را خارج سازید و دیگری را در تمام سوکت‌ها قرار دهید. با کوچک‌ترین تغییری که در هر مرحله انجام می‌دهید، یک‌بار سیستم را روشن کنید تا ببینید آیا روشن می‌شود یا خیر. (اگر سیستم روشن می‌شود/نمی‌شود ولی بوت نمی‌شود).
- اگر مشکل از رم و سوکت رم نبود، ببینید آیا کابلی که از طریق گرافیک به مانیتور متصل می‌شود، سالم هست یا خیر. در صورت امکان، با کابل دیگری، وضعیت سیستم را چک کنید (اگر سیستم روشن می‌شود ولی بوت نمی‌شود).
- در صورتی که در اسمبل سیستم حرفه‌ای هستید، سعی کنید باتری بایوس را در شرایطی که سیستم کاملا خاموش است، از مادربرد جدا کنید. ۱ دقیقه منتظر بمانید، بعد از یک دقیقه، به مدت یک دقیقه، کلید پاور کیس (نه پاور برق) را فشار داده و نگه دارید (در صورتی که کلید صفر و یک، روی صفر قرار داشته باشد). بعد از این یک دقیقه، چند بار کلید پاور را فشار دهید. ۱۰ دقیقه در همین حالت منتظر بمانید. حال یک‌بار سیستم را بدون باتری و یک‌بار هم با آن، روشن کنید.
- گرافیک را از سیستم خارج کرده و در صورتی که پردازنده از گرافیک داخلی بهره می‌برد، سیستم را با استفاده از گرافیک آن تست کنید.
- اگر هیچ یک از روش‌های بالا مشکل شما را حل نکرد، سیستم را به مراکز خدماتی مربوطه ببرید تا هر قطعه را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهند.
اگر سیستم شما روشن می‌شود ولی بوت نمی‌شود، با تکرار روش‌های بالا، احتمالا نتیجه می‌گیرید. اما در بسیاری از مواقع، رم باعث به وجود آمدن این مشکل می‌شد. اما اگر سیستم اصلا روشن نمی‌شود که بخواهد به مرحله بوت برسد، احتمالا پاور یا پردازنده مشکل دارد. در بسیاری از مواقع، طبق تجربه شخصی، پاور به دلایل مختلف نظیر سولفاته شدن و …، باعث قطع برق سیستم و در نتیجه روشن نشدن آن می‌شد. اما مشکل می‌تواند به خاطر موارد دیگری هم که در بالا اشاره کردیم باشد.
آیا شما هم تجربه‌ی مشابهی داشته‌اید؟ چگونه توانستید مشکل بوت نشدن سیستم خود را حل کنید؟ اگر روش‌های شما در رفع این مشکل موثر بوده‌اند، حتما آن را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
دیدگاه خود را بنویسید